Xu hướng lãnh đạo đang thay đổi, khi Bà Park Geun-hye trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc; Cũng như bà Yingluck trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Thái Lan… Hay như nước Mỹ gần đây đã tiến một bước khá xa trên con đường lựa chọn người phụ nữ đầu tiên tranh cử tổng thống.
Tuy nhiên, trong buổi diễn văn vận động bầu cử của bà Hillary Clinton, thật phi lý khi mọi người tập trung phán xét một cách khác thường đến bộ cánh “cổ trễ” mà bà mặc khi đọc diễn văn tại tầng một tòa nhà dành cho Thượng nghị sĩ.
Có vẻ như những người phụ nữ có quyền lực thường bị quan sát quá khắt khe bởi một quan điểm hình mẫu về một người phụ nữ truyền thống – và họ dễ sảy chân vi phạm hình mẫu đó – Ví dụ: họ bị phán xét là quá hung hăng, hay quá nhẹ nhàng, quá mạnh mẽ, hay quá dễ dãi, không hấp dẫn chút nào, hoặc vẻ ngoài quá hấp dẫn.
Lãnh đạo nữ liên tục bị đặt ra những tiêu chuẩn cao hơn đối với những đồng nghiệp nam giới.
Phản ứng khác nhau đối với lãnh đạo là phụ nữ hay nam giới
Nữ lãnh đạo thường nhận được những phản ứng khác với nam lãnh đạo, bởi những kì vọng được hình thành từ hệ thống văn hóa xã hội xung quanh.
Người ta kì vọng phụ nữ phải kết hợp khả năng lãnh đạo – với sự quan tâm chăm sóc – và sẽ bị ghét nếu như phụ nữ không làm như vậy.
Nhiều nhà nghiên cứu đã tìm ra rằng mọi người nghĩ đến từ “nam giới” khi họ nghĩ đến “lãnh đạo”, và hệ quả này bắt nguồn từ rất nhiều sự phân biệt trong văn hóa.
Do sự chênh lệch trong nhận thức về tiêu chuẩn của một nhà lãnh đạo – với tiêu chuẩn của một người phụ nữ – phụ nữ thường bị đòi hỏi phải biết mềm mỏng trong phong cách lãnh đạo để dành được sự ủng hộ của người khác.
Phụ nữ không biết điều hòa tổ chức của mình với sự quan tâm, thân thiện và ấm áp – thì họ có thể bị ghét bỏ và mất tầm ảnh hưởng; Trong khi, nam giới không cần thiết phải hòa nhã khi họ thực thi quyền lực.
Phụ nữ lãnh đạo với phong cách độc đoán sẽ là tâm điểm của những sự phản đối hơn là phụ nữ áp dụng phong cách dân chủ; Đàn ông thì có thể chọn phong cách độc đoán mà không bị ảnh hưởng gì, nếu như họ là những nhà lãnh đạo hiệu quả.
Mọi người thường không nghe, hay tuân theo hướng dẫn từ phụ nữ một cách thoải mái như từ nam giới.
Phụ nữ thường cảm thấy họ không được lắng nghe, khi họ phát biểu trong cuộc họp hay những đề xuất của họ bị lờ đi hay bị coi nhẹ – trong khi những câu nói hay đề xuất tương tự như thế từ nam giới lại có ảnh hưởng hơn.
Hai nhà nghiên cứu đã thử nghiệm cho phụ nữ và đàn ông cùng điều khiển một nhóm người ở độ tuổi trung niên. Kết quả là các thành viên trong nhóm phản ứng với nam lãnh đạo bằng sự tập trung, những cái gật đầu và những nụ cười; Họ phản ứng với nữ lãnh đạo là nhìn đi chỗ khác và ngáp ngắn ngáp dài. Hơn nữa, những thành viên trong các nhóm này không hề nhận thức ra rằng mình đang phân biệt đối xử với những người giữ vai trò lãnh đạo là nam giới hay nữ giới.
Trường hợp này không chỉ xảy ra khi thí nghiệm, nó chính là đời thường: một nghiên cứu về các cuộc họp nhóm nhỏ trong các tổ chức chỉ ra rằng nữ lãnh đạo thường là mục tiêu của những cảm giác tiêu cực hơn là nam lãnh đạo, thậm chí khi cả hai nhà lãnh đạo đều được coi là có khả năng như nhau.
Nghiên cứu cho thấy khi phụ nữ thể hiện những thành tựu của họ, người nghe sẽ thấy họ có khả năng hơn, nhưng cũng đồng nghĩa họ sẽ phải trả giá là không được ưa thích.
Đàn ông tự giới thiệu thành tích của mình thì không phải đối mặt với thế lưỡng nan này, miễn là họ không nói đi nói lại, tự quảng bá bản thân sẽ làm họ được đánh giá là có khả năng và được ngưỡng mộ.
Dù vẫn còn rất nhiều những định kiến dành cho những nhà lãnh đạo nữ giới, nhưng thực tế số lượng nhà lãnh đạo nữ đang ngày một gia tăng trên khắp thế giới. Đây là một xu hướng, một minh chứng rõ ràng, để phụ nữ tự tin tiến bước trong sự nghiệp lãnh đạo của mình.
(Hilary M. Lips – Tiến sỹ tại Trường Đại Học Radfor)
